معرفی کتاب قوی سیاه نسیم طالب

کتاب قوی سیاه نسیم طالب

تذکر: در مورد کتاب قوی سیاه نسیم طالب کلی مطلب خوب به فارسی موجود است. چون می‌خواستم سلسله‌ مطلبی در مورد این کتاب بنویسم، لازم بود نوشته‌ای داشته باشم که برای معرفی لینک بدهم.

کتاب قوی سیاه را نسیم طالب نوشته. آقا نسیم طالب لبنانی است. در حوزه‌ی آمار و احتمال کار کرده و تخصص دارد. یکی از آن چند نفری است که در بحران ۲۰۰۸ سود کرد، چون روی ورشکستگی بازارها شرط بسته بود. دنیل کانمن‌، برنده‌ی نوبل اقتصاد، نسیم طالب را یکی از تاثیرگذارترین متفکران می‌داند(+ لینک انگلیسی از Foreing Policy)

اسم کتاب را قوی سیاه گذاشته (بر اساس یک مثال کلاسیک) مردم فکر می‌کردند چون هر قویی دیده‌اند سفید بوده و این مشاهده ده‌ها هزار بار(بیشتر؟) تکرار شده، پس مطمئن هستیم همه‌ی قوی‌ها سفیدند. بعد که اولین قوی سیاه دیده شد، کل ایده‌ی «همه‌ی قوی‌ها سفید هستند» باطل شد.

در مثال امروزی‌ترش، فرض کنید ما چند گاو هلشتاین خریده‌ایم برای این که بزرگ شوند و سرشان را ببریم و گوشت شود در تن معشوقمان که با یک گاودار وصلت کرده. گاو به دنیا می‌آید و می‌بیند فردا صبح تمیزش کردیم و برایش غذا ریخته‌ایم. فردای بعدش هم همین‌طور. این مشاهده برایش ۴۰۰ روز مداوم تکرار می‌شود و هر روز این ذهنیتش که ما موجود مهربانی هستیم که سلامتی و زندگی گاو برایمان مهم است،‌تقویت می‌شود. هر روز داده‌های بیشتری برای اثبات مدل و نظرش دارد. گرچه احتمالا در مدلش آورده که روزهای دوشنبه غذا کم است یا وقتی هوا سرد می‌شود نوع غذاها فرق می‌کند، اما در این که زنده بودنش برای ما مهم است و فردا هم همین خواهد بود شکی ندارد.

فردای روز ۴۰۰ام، سر گاو را می‌بریم و پوست تنش را می‌کنیم و دل‌وروده‌اش را بیرون می‌کشیم. به این می‌گویند یک اتفاق قوی سیاه. چون ابدا برای گاو پیش‌بینی‌پذیر نیست. ۴۰۰ مشاهده‌ی قبلش هم هیچ نشانی از کشته شدنش نداشت. اگر هم قرار بود طبق روال اقتصادخوان‌ها (یکی مثل خودم) با ابزارهای اقتصادسنجی نمودار بکشد، هیچ اتفاق مرگ‌آوری در داستان نبود (جدی گاو هلشتاین را بعد ۱۲ ۱۳ می‌کشند).

در نتیجه قوی سیاه رویدادی نادری است که به سختی می‌شود پیش‌بینی‌اش کرد و  نتیجه‌ی بسیار تاثیرگذاری دارد. به قدری نادر که شاید اصلا در محاسباتمان متوجه‌ش نشویم. یا حتی خارج از مدل ما باشد. اما اگر رخ بدهد، تاثیر بسیار مهمی خواهد داشت.

البته این چنین رویدادهایی بسته به کسی که نگاه می‌کند ممکن است کاملا محتمل و پیش‌بینی پذیر هم باشند. مثلا گاودار می‌داند که گاو را برای کشتن می‌پروراند، پس کشته شدن گاو برای او قوی سیاه نیست. اما برای گاو قوی سیاه هست. قوی سیاه بودن یک اتفاق یا نبودنش بسته به ناظر است.

در داستان سقوط بازارهای مالی ۲۰۰۸ آمریکا هم، افرادی چون نسیم طالب فکر می‌کردند با رویه‌ای که بانک‌ها و دولت آمریکا در حمایت از آن‌ها پیش گرفته، دیر یا زود این سیستم درهم‌خواهد شکست و روی احتمال شکست بازار سرمایه‌گذاری کرده‌ بودند (در آمریکا ابزارهای مالی‌ای وجود دارد که اجازه می‌دهد روی رویدادها به نوعی شرط‌بندی کنید. مثلا می‌روید با شرکتی قرارداد می‌بندید و سالانه ۴۰۰ میلیون تومن پول می‌دهید که شما را بیمه کند در مقابل قیمت دلار. که اگر رفت بالای ۱۰,۰۰۰ تومان، به شما ۴۰ میلیارد تومان بدهد، اگر نه، هر ساله شما این ۴۰ میلیون تومان را می‌دهید. البته این مثال ساده‌سازی شده بود و در اصل کمی پیچیده‌تر است).

با همین رویه است که نسیم طالب برای خودش ثروت مناسبی به هم زده. مدلش این است که مقدار کمی از ثروتش را روی اتفافات نادر با اثر خیلی بزرگ سرمایه‌گذاری می‌کند. بیشتر دفعات شکست می‌خورد و آن مقدار کم را از دست می‌دهد. اما،اما زمانی که نتیجه‌ی دلخواه را می‌گیرد کلی پول به دست می‌آورد. ضررهای کوچکی را تحمل می‌کند و چند دفعه یک بار موفقیت بسیار بزرگی.

یکی از ویژگی‌های خوب کتاب‌های نسیم طالب این است که کلی نکته و ایده‌ی حاشیه‌ای در کتاب‌هایش پیدا می‌شود. طالب به شدت اهل مطالعه است و برای همین هی به کتاب‌ها و ایده‌های مختلف اشاره می‌کند. از جهات مختلف بررسی می‌کند و خودش تجربه‌ی خوب کاری و ارتباط با آدم‌های اهل مطالعه و مهم دیگر داشته.

کتاب قوی سیاه در ایران ۲ ترجمه دارد. ترجمه‌ی فرخ بافنده و ترجمه‌ی ابراهیم محجوب. +مطلبی در مورد بررسی ترجمه‌ی ابراهیم محجوب نوشته‌ام. به نظرم ترجمه‌ی اصلا خوبی نبود. شدیدا پیشنهاد می‌کنم نسخه‌ی اصلی را بخوانید. می‌شود دانلود کرد. اگر نه، با قیمت مناسب (حدود ۱۰۰هزار تومان) می‌توانید از کتابگرد بخرید که از انگلیس برایتان نسخه‌ی اصلی را بیاورند.

این کتاب بخشی از یک سری چند تایی به عنوان Incerto است. در سری Incerto همین ایده‌ی Black Swan و ایده‌های مشابه و حواشی‌اش را قرار است از جهات مختلف و حتی به صورت فنی توضیح دهد و بررسی کند. کتاب اول این سری کتاب Fooled by randomness است که من هم در موردش نوشته‌ام.

 معرفی شدید کتاب: Fooled by randomness

+ صدرا در وبلاگ بسیار خوبش Sadraa.me هم در مورد کتاب قوی سیاه نسیم طالب، مفصل‌تر از من، نوشته. صدرا خوب و دلنشین می‌نویسد.

+ متمم هم کلی مطلب و درس مرتبط با ایده‌های نسیم طالب دارد. متمم را به شدت پیشنهاد می‌کنم. سایت آموزشی بسیار خوبی است.